Азбука белорусского орнамента

«Гэтая праца — гімн адвечнаму імкненню нашых продкаў да прыгожага, няўтольнай празе праз тканы і вышыты ўзор выказаць сваё разуменне жыцця, свету, космасу, хваласпеў умелым рукам, светлай, добрай, паэтычнай душы нашай  сялянкі».
(М.С. Кацар - Беларускі арнамент: Ткацтва. Вышыўка)

Красно-белые символы на одежде или, скажем, тетрадках сейчас уже мало кого удивят. Белорусский орнамент как-то очень быстро захватил молодежь, став очень популярым. Начали открываться магазины с вышиванками, чашками, ручками, на которых изображена подобная символика. Все чаще встречаются автомобили с таким рисунком на стекле. Белорусский орнамент привлекает, завораживает и вызывает гордость.

Недавно я увидела девушку с татуировкой орнамента. Когда спросила, что он обозначает, она ответила, что это солнце, но точно не уверена, что еще обозначает этот символ, ей просто хотелось показать принадлежность к белорусской культуре.

Эта случайная встреча натолкнула меня на мысль: а ведь мы действительно мало знаем об истории символов и образов, которые когда-то были хорошо знакомы нашим предкам. И я решила окунуться в тему глубже: поговорила со специалистами-этнографами, перечитала в Национальной библиотеке горы книг. При серьезном изучении оказалось, что в свое время для белорусов символ орнамента был неотъемлемой частью жизни.

Нужно понимать, что каждый символ обозначал что-то особенное и выполнял свою функцию. Наблюдения за окружающей природой помогали мастерам переносить на свои изделия формы веточек, цветов, деревьев и даже вазонов, которые стояли в каждом деревенском доме. О самых интересных символах мы сегодня рассказываем.

Узоры жизни

Вышивают эти мотивы тогда, когда нужно просить Бога, чтобы человек пришел в чувство (рис. 1).

Когда у женщины нет детей, изображают такой символ. Чтобы выразить идею расцвета природы, жизни, вышивают символ Солнца (рис. 2), который помещается в символ Земли (рис. 3). Этот узор широко известен в белорусском ткачестве. Когда-то его можно было увидеть в каждом крестьянском доме, поскольку он считался чудодейственным. Называют его по-разному: Жизнь, Весна, Ярило. Это один из древнейших символов, в котором зашифрована тайна жизни.

Урожай и плодородие

В дохристианские времена главными богами считались бог Солнца и богиня Мать-Земля. От них зависела вся жизнь на Земле. Они любили друг друга, имели детей — Ярило и Весну. От Ярило  и пошло все добро: рожь, ячмень. Образ его в народном воображении олицетворял пробуждение природы после зимнего сна. Ярило воплощен во многих узорах. Один из них изображает его на коне (рис. 4).

Еще один важный символ урожая — Жытняя Баба (рис. 5). Ее делали из снопа, перевязывали его полотенцем, поливали водой и ставили под иконами. Женщины считали, что Жытняя Баба вылечивает от женских болезней, помогает при родах. Кто ценит ее, тот всегда имеет хороший урожай.

Изображали на ткани и Каплю (Дождь) (рис. 6). Говорили в народе: «Будет дождь идти — будет хлеб расти».

Образ Матери

Образ матери (рис. 7) с ребенком характерный для искусства всего мира, но у белорусов пользуется особенной любовью. Наши предки прославляли женщину-мать (рис. 8), украшая ее символом многие свои изделия.

Наивысшее воплощение любви, доброты и красоты — мать и ребенок (рис. 9), которые воодушевляли мастеров и художников всех времен и народов. Этот образ очень любили белорусские ткачихи и вышивальщицы.

Любовь

Очень интересно то, как молодые девушки выражали свои чувства через вышивку. Были узоры, обозначающие любовь, которая начиналась (рис. 10), любовь в расцвете (рис. 11) и любовь без взаимности (рис. 12). Женщины рассказывали, что все, что они пережили  и увидели, они вышивали на покрывалах и полотенцах. Когда девушка влюблялась в юношу, она вышивала полотенце с голубем и голубкой. Он узнавал об этом и приезжал свататься.

Когда в браке не было детей, бабушки советовали женам вышивать Мать-Родительницу и Святое Древо (рис. 13). Не знаю, было ли связано это с вышитыми символами, но у женщин переставал болеть живот, они рожали детей, и семья была счастливая.

Праздники

Наши предки чтили традиции. Праздник был неотъемлемой частью жизни любой деревни. Каждое событие отражалось в вышивке. Популярностью пользовались купальские мотивы (рис. 14), Масленица (рис. 15), свадьба. Кстати, в народе Масленица и Купалинка — родные сестры, поэтому часто изображались вместе.

Образы языческой мифологии

Эта тема наиболее популярна сейчас среди  молодежи. Изображения богов все чаще является мотивом для созданий коллекции одежды, сувениров.  Если поездить по деревням Брестской области, то можно увидеть на крышах домов и на калитках узоры солнца, месяца и т.д. Сейчас такие изображения выполняют чисто декоративную функцию.

Древо жизни

У многих народов в древности бытовал культ священного древа жизни. Символ вечности, бесконечности. Популярным был этот символ и у древних христиан. Особенно почитали дуб как символ мощи и непокорности. Священные дубы были центрами языческих капищ. Ствол и ветви деревьев украшали рушниками. Еще недавно в народе бытовало поверье, что нельзя срубать старинные дубы, чтобы не навлечь на себя несчастье.

Русалка

Трагичная, неразделенная любовь девушки воспета в художественном творчестве многих народов Европы и  связывается обычно с образом русалки (рис. 16). У белорусов есть  такая легенда о русалках: жила 
в Несвиже красивая девушка. Увидел ее пан и  соблазнил, а затем уехал в Варшаву на учебу. Пошла девушка к озеру и с горя утопилась. Ее часто видели ночью — она стала русалкой. А через год вернулся домой пан. Пошел однажды к озеру. Завлекла его девушка в воду, защекотала и утопила. Сейчас в Несвижском парке около замка Радзивиллов стоит памятник русалке.

Наряду с Купаллем у  нас есть праздник Русалле. Когда-то он был связан с аграрной магией, верой в русалок, которые распоряжались водной стихией и обеспечивали урожай. Был это и праздник девушек, в котором сочетались энергия молодости и трагизм несчастной любви, радость и печаль, обрядовая магия и обычное веселье.

Символы защитников семьи

Женщины вышивали рядами символы, которые охраняли семью и защищали от всех бед.

Вот один из таких примеров (рис. 17). В первом ряду  Параскева-Пятница с венчальными коронами по сторонам, опекунша женщин, матерей. Она дает сильную семью, здоровых, послушных детей, обеспечивает согласие и любовь в семье. Во втором ряду — узор Солнца, которое согревает и освещает Землю и все живое на ней. Символ Матери — Земли-кормилицы — защита от нечистой силы, болезней. Узор Перуна охраняет от беса, чертей.  Наконец, Жыжаль должен обеспечить тепло в доме, уберечь от дурного глаза. Эти и подобные символы были оберегами семьи.

Вера

Важным было также обозначить такие события, как: Радуница (рис. 18), Деды, Гадания (рис. 19 (2)).

Также были символы, которые использовались во многих узорах, дополняя общую картину. Например: Звезда — символ человека (рис. 20), символы предков (рис. 21), Песня (рис. 22), Хлеб (рис. 23), узор женской доли (рис. 24).

Каждый узор несет в себе тот или иной смысл, раскрывает определенную идею. Одни узоры символизируют память о предках, вторые высказывают обращение к богам-покровителям, третьи олицетворяют природные явления, четвертые отображают чувства и надежды человека.

Софья ШТУТИНА

http://7dney.by/ru/issues?art_id=4611

Дзяржаўныя святы Беларусі, іншыя святочныя і  памятныя дні, якія адзначаюцца ў краіне...

Дзень Канстытуцыі

15 сакавіка 1994 года была прынята Канстытуцыя незалежнай Рэспублікі Беларусь.

Дзень яднання народаў Беларусі і Расіі

Галоўнае свята Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі адзначаецца 2 красавіка. Менавіта ў гэты дзень у 1996 годзе прэзідэнты Расіі і Беларусі Барыс Ельцын і Аляксандр Лукашэнка падпісалі ў Маскве Дагавор аб  Супольніцтве Беларусі і Расіі. Праз год, 2 красавіка 1997 года, быў падпісаны Дагавор аб Саюзе Беларусі і Расіі, які быў пакладзены ў аснову працэсаў інтэграцыі дзвюх дзяржаў.

Дзень Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь і Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь

2-я нядзеля мая – Дзень Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь і Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь.

Свята прысвечана галоўным сімвалам краіны, якія ўвасабляюць ідэі нацыянальнага адзінства і з’яўляюцца важнейшымі атрыбутамі суверэнітэту і незалежнасці Беларусі.

Дзень Перамогі

9 мая Беларусь святкуе перамогу над фашызмам у Вялікай Айчыннай вайне (Другой сусветнай). У краіне гэта адна з самых шануемых дат, таму што перамога дасталася вялікай цаной – загінуў кожны трэці  беларус.

Ветэраны вайны ў Беларусі карыстаюцца асаблівай  пашанай, таму ўрачыстыя шэсці ветэранаў – галоўнае святочнае мерапрыемства Дня Перамогі. Яны праходзяць па ўсёй краіне.

Дзень Незалежнасці

У Беларусі Дзень Незалежнасці – галоўнае дзяржаўнае свята. Яно адзначаецца 3 ліпеня – у дзень вызвалення ў 1944 годзе горада Мінска ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.

Галоўнае мерапрыемства свята – урачысты парад. У Мінску ён праводзіцца на праспекце Пераможцаў і нагадвае аб тым, што беларускі народ цаной неймаверных страт заваяваў свабоду краіны, а таксама дэманструе дасягненні суверэннай Беларусі.

Дзень народнага адзінства

17 верасня адзначаецца Дзень народнага адзінства.

Святы і памятныя дні ў Беларусі

1 студзеня – Новы год

7 студзеня – Нараджэнне Хрыстова (праваслаўнае Раство)

23 лютага – Дзень абаронцаў Айчыны і Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь. Хоць галоўныя героі гэтага дня ваеннаслужачыя, у Беларусі ён лічыцца святам усіх мужчын.

8 Сакавіка – Дзень жанчын. Свята было заснавана ў хуткім часе пасля рэвалюцыі 1917 года. У сучаснай Беларусі 8 Сакавіка з’яўляецца святам Вясны і днём, калі ўшаноўваюць жанчын.

1 Мая – Свята працы. Дзень працы – адно з папулярных свят у Беларусі. У гэты дзень праводзіцца мноства канцэртаў і іншых відовішчных мерапрыемстваў. Многія святкуюць яго, робячы  пікнікі.

7 лістапада – Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі

25 снежня – Нараджэнне Хрыстова (каталіцкае Раство)

Памятныя дні

У Беларусі афіцыйна ўстаноўлены памятныя дні, у якія  прынята ўспамінаць ахвяр вялікіх трагедый, аддаваць даніну павагі памерлым.

Дзень памінання памерлых (Радаўніца) – 9-ы дзень пасля праваслаўнага Вялікадня. У гэты дзень прынята наведваць могілкі, прыводзіць у парадак магілы сваякоў і блізкіх людзей.

26 красавіка – Дзень чарнобыльскай трагедыі.

22 чэрвеня – Дзень усенароднай памяці ахвяр Вялікай Айчыннай вайны.

Народныя святы

Нараўне з афіцыйнымі ў Беларусі застаюцца папулярнымі старажытныя народныя святы, адно з якіх – Купалле. Яно адзначаецца ў ноч з 6 на 7 ліпеня. Святкаванне суправаджаецца народнымі абрадамі, песнямі, карагодамі. Абавязковыя атрыбуты свята – рытуальныя скачкі праз вогнішча і купанне.

Каляндар святочных і памятных дзён, якія з’яўляюцца нерабочымі ў Беларусі

1 студзеня – Новы год
7 студзеня – Нараджэнне Хрыстова (праваслаўнае Раство)
8 Сакавіка – Дзень жанчын
9-ы дзень пасля праваслаўнага Вялікадня – Радаўніца
1 Мая – Свята працы
9 Мая – Дзень Перамогі
3 ліпеня – Дзень Незалежнасці Рэспублікі Беларусь
7 лістапада – Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі
25 снежня – Нараджэнне Хрыстова (каталіцкае Раство)

http://www.belarus.by/by/about-belarus/national-holidays

Дзяржаўны сцяг Рэспублікі Беларусь

Дзяржаўны сцяг Рэспублікі Беларусь з'яўляецца сімвалам дзяржаўнага суверэнітэту Рэспублікі Беларусь, уяўляе сабой прамавугольнае палотнішча, якое складаецца з дзвюх гарызантальна размешчаных каляровых палос: верхняй – чырвонага колеру ў 2/3 шырыні сцяга і ніжняй – зялёнага колеру ў 1/3.

Каля дрэўка вертыкальна размешчаны беларускі нацыянальны арнамент чырвонага колеру на белым полі, які складае 1/9 даўжыні сцяга. Суадносіны шырыні сцяга і яго даўжыні – 1:2. Сцяг мацуецца на дрэўку (флагштоку), якое афарбоўваецца ў залацісты (охра) колер.

Дзяржаўны сцяг пастаянна падняты на будынках органаў улады і некаторых дзяржаўных устаноў, устанаўліваецца ў службовых кабінетах кіраўнікоў гэтых органаў (устаноў), у школах, на выбарчых участках, вывешваецца ў час розных урачыстых мерапрыемстваў.

Пры адначасовым падняцці або ўстанаўленні Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь і сцяга іншай дзяржавы Дзяржаўны сцяг Рэспублікі Беларусь павінен быць падняты або ўстаноўлены з правага боку, а сцяг іншай дзяржавы – з левага, калі стаць тварам да іх.

Грамадзяне могуць вывешваць Дзяржаўны сцяг як унутры, так і звонку памяшканняў у час народных, працоўных, сямейных свят і ў іншыя памятныя дні. Пры гэтым абавязковай умовай з'яўляецца захаванне павагі да Дзяржаўнага сцяга як сімвала дзяржавы. Дзяржаўны сцяг Рэспублікі Беларусь, выраблены ў настольным варыянце, можа быць устаноўлены ў памяшканнях, якія выкарыстоўваюцца арганізацыямі і грамадзянамі Рэспублікі Беларусь.

Больш падрабязна з тым, дзе можа размяшчацца Дзяржаўны сцяг, можна азнаёміцца ў главе 2 Закона Рэспублікі Беларусь ад 5 ліпеня 2004 г. №301-З "Аб дзяржаўных сімвалах Рэспублікі Беларусь".

https://president.gov.by/be/gosudarstvo/simvolika/flag